Ik heb geruime tijd met een aardige paradox geworsteld.
Kijken we naar de aanpak van diabetes mellitus 2 (DM2) door middel van voeding, dan zien we wereldwijd verschillende benaderingen.
Zo wordt DM2 in Amerika al tientallen jaren succesvol behandeld met een Whole Food Plant Based Diet.
De voeding is van plantaardige herkomst en zo min mogelijk bewerkt, bijvoorbeeld geen geraffineerde suikers, oliën, bloem of witte rijst.
De energie komt voor 80% van koolhydraten zoals ze van nature voorkomen in bruine rijst, aardappelen, fruit, groenten, paddenstoelen, peulvruchten, noten, granen etc.
Er is dus geen restrictie op volkoren pasta, brood etc. Verder bestaat de calorie-inname voor 10% uit proteïnen en 10% uit vetten zoals ze in de natuurlijk vorm aanwezig zijn in b.v. noten en zaden.
Er geldt geen calorierestrictie er is dus geen portiecontrole, waarbij aangetekend dat het verstandig is om, als we gewicht moeten verliezen, op te letten met de hoeveelheid noten en of b.v. avocado's omdat hierin een hoge concentratie vet aanwezig is.
Deze aanpak wordt al tientallen jaren in praktijk gebracht door b.v. dr. J. McDougall, dr. N. Barnard, dr. J.Fuhrman, dr. D. Ornish en b.v. het Pritikin centrum en het door Hans Diehl ontwikkelde CHIP programma en vele andere programma's zoals dat van het Physicians Committee for Responsible Medicine.
Overigens heeft het toonaangevende American College of Lifestyle Medicine in september 2018 een officieel standpunt ingenomen aangaande het voedingsadvies voor leefstijlgeneeskunde.
Dit komt neer op een Whole Food Plant Based dieet. Zij komen tot dit advies omdat een WFPB dieet niet alleen diabetes kan voorkomen, stoppen en in veel gevallen zelfs omkeren, maar hetzelfde geldt ook voor hart- en vaatziekten, meerdere vormen van kanker, nierfalen, hoge bloeddruk etc.
Voor een overzicht van de 15 voornaamste doodsoorzaken en wat een WFPB dieet daarvoor kan betekenen zie de presentatie van dr. Greger uit 2016 “How Not To Die”. (met alle bronvermeldingen)
Kijk naar de korte video “Diabetes op een plantaardig dieet” (bronvermeldingen aanwezig) en zie waarom en hoe een WFPB dieet werkt. Ook als de proefpersonen gedwongen werden om geen gewicht te verliezen verdween met deze aanpak de insulineresistentie en konden na slechts 16 dagen meerdere deelnemers stoppen met insuline.
Ik was dan ook verrast toen ik zag dat bij de vereniging "Arts en Voeding"
( vanaf 24 september 2018 Arts en Leefstijl) alleen de aanpak via een koolhydraatarm dieet werd gepropageerd.
Ook bij de aanbevolen boeken zag ik enkel en alleen publicaties die koolhydraatarm eten aanbevelen. Ik heb meerdere keren het boek “Hoe overleef je?” van Michael Greger onder de aandacht gebracht, maar dit heeft nog niet geleid tot een aanvulling op de door hen geadviseerde boeken*.
Ook “Het Gezonde Hartboek” van de gerenommeerde cardioloog Joel Kahn werd niet opgenomen. Misschien omdat daarin een totaal andere, overigens door veel onderzoek onderbouwde en in de praktijk bewezen, succesvolle aanpak staat? Een aanpak die nu ook in diverse ziekenhuizen in Amerika is ingevoerd.
Inmiddels kunnen we in 2020 vaststellen dat Arts en Leefstijl geen enkele aanbeveling meer doet aangaande boeken en zich primair richt op de educatie van zorgprofessionals. Een gemiste kans om het publiek vrijwel kostenloos te voorzien van de kennis omtrent voeding en gezondheid. Het blijft kennelijk lastig voor artsen om bewezen wetenschappelijk onderbouwde kennis aan het publiek door te geven!
Waarom kiest men in Nederland voor een vet- en eiwitrijke aanpak?
Ik kon hier geen verklaring voor vinden op b.v. de websites van "Arts en Voeding", " Voeding Leeft", "Keerdiabetes2om" en andere sites.
Dat men afvalt met een ketogene benadering is bekend en dat het de bloedsuikerspiegel laag kan houden lijkt mij logisch daar we immers nagenoeg geen koolhydraten eten en er sprake is van gewichtsverlies.
Bij een benadering met een WFPB dieet zien we o.a. ook klachten als diabetische neuropathie en retinopathie verbeteren en of verdwijnen. Ik heb nog geprobeerd te achterhalen of dit ook het geval is bij de vetrijke benadering. Eén van de betrokken artsen van de site “Je leefstijl als Medicijn” heb ik hierover onlangs geschreven maar heb tot op heden nog geen enkele reactie mogen ontvangen.
Waarom alleen een ketogene aanpak voorschrijven als we weten dat hieraan grote bezwaren kleven onder meer in de vorm van hart- en vaatziekten.
Dr. Kim Williams, de voormalig president van het American College of Cardiology, is heel duidelijk over de invloed van een Ketogeen dieet op hart- en vaatziekten, zie hiervoor de video “Einde van het Ketogeen-dieet debat”. Meerdere studies tonen aan dat het algemene sterfterisico aanzienlijk stijgt bij het langdurig volgen van een ketogeen dieet.
Al het voorgaande is bekend en uitgebreid in de wetenschappelijke tijdschriften gepubliceerd, hoe kan het dan dat wij in Nederland ten opzichte van veel andere landen een totaal andere koers lijken te varen als het gaat over de aanpak van DM2 met voeding?
Prof. dr. Hanno Pijl, hoogleraar aan de LUMC, diabetoloog en nauw betrokken bij de Nederlandse aanpak, is er in zijn presentaties vrij duidelijk over. Als ik het kort mag samenvatten komt het erop neer dat hij tot de conclusie is gekomen dat een mens beter functioneert op vetten en eiwitten dan op koolhydraten, wij zouden zo stelt hij beter functioneren op ketonen. (Ketonen vormen een alternatieve energiebron voor o.a. onze hersenen als er geen suikers meer in het lichaam beschikbaar zijn)
De voorkeur voor vet wordt ook door de diëtiste Connie Hoek verkondigd in een promotiefilmpje van het “Keer Diabetes 2 Om" groepsprogramma.
Zij zegt zeer stellig: “De hele tijd vetarme dingen eten, ...ja... dat smaakt niet. Een mens is gewoon gemaakt voor...., vet.”
Een diëtiste zou denk ik er verstandig aan doen om geen mening te geven of iets wel of niet smaakt, zeker nu steeds meer bewijzen op tafel liggen dat de gezondste manier van eten een WFPB dieet is. En neem maar van mij aan ook een smakelijke!
Kijk ook naar 'The Blue Zones' die Dan Buettner onder de aandacht heeft gebracht. Dit zijn die gebieden waar procentueel de meeste honderdjarigen leven, zonder medicatie en volledig functionerend.
Het geheim? Een dieet waarbij men minimaal 75% van de calorieën haalt uit Koolhydraten en geen of heel weinig calorieën uit dierlijke producten.
Een artikel dat ik las op de site Zuivel & Gezondheid gaf mij uiteindelijk een hint.
Het artikel luidde: “Hoogleraar diabetologie Hanno Pijl:
”Voeding helpt veel beter bij diabetes type 2 dan medicijnen”.
Met de titel kan ik het roerend eens zijn, maar uit het hieraan voorafgaande mag blijken dat ik anders denk over de gehanteerde aanpak.
Hoe onderbouwt Hanno Pijl de ingenomen positie?
Het artikel had gelukkig een referentie:
Tay J et al (2015) Comparison of low and high carbohydrate diets for type 2 diabetes management: a randomized trial. Am J Clin Nutr 102:780-790.
Gaan we vervolgens naar pubmed voor meer informatie dan zien we dat het een studie betreft waarbij een koolhydraatarm dieet werd vergeleken met en koolhydraatrijk dieet voor wat betreft de effecten op diabetes mellitus 2.
Koolhydraatarm en koolhydraatrijk zijn relatieve begrippen en het is verstandig om te kijken wat de betrokken onderzoekers hieronder verstaan.
Koolhydraatarm was bij dit onderzoek een dieet waarbij 14% van de calorie-inname bestond uit Koolhydraten, 28% uit Proteïnen en 58% uit Vet (waarbij <10% verzadigd).
Koolhydraatrijk bestond voor 53% uit koolhydraten, 17% proteïnen en 30% vet (waarvan <10% verzadigd)
(Ik roep nog even in gedachten die populaties die procentueel de meeste gezonde honderdjarigen kennen. Zij hebben allemaal een voedingspatroon waarbij minimaal 75% van de calorieën uit Koolhydraten bestaat. De Blue Zones van Dan Buettner)
Bij deze wetenschappelijke publicatie zien we gebeuren wat helaas vaker bij wetenschappelijke onderzoeksopzetten terug te vinden is, namelijk één van de onderzochte diëten, een verkeerd, zeg in dit geval maar gerust misleidend etiket opplakken.
Een (echt) koolhydraatrijk dieet bevat minstens 75% koolhydraten en hooguit 15% vet en 10% proteïnen. Alle genoemde Amerikaanse leefstijlartsen raden een ratio aan van 80% koolhydraten, 10% proteïnen en slechts 10% vet.
Het koolhydraatrijke dieet, zoals het in het onderzoek genoemd werd, was in zijn uitvoering totaal niet koolhydraat rijk.
Het is spijtig dat er vaker, net zoals hier, met begrippen wordt gespeeld om een bepaalde uitslag te verkrijgen bij het doen van onderzoek, hier lijkt het me een duidelijk verhaal.
Ik maak mij hier druk om, omdat ik van mening ben dat je mensen die een medisch advies vragen, alle mogelijke alternatieven moet aanreiken. Al was het alleen maar in de vorm van informatie. Stelselmatig voorbij gaan aan de mogelijkheid om diabetes te behandelen met een koolhydraatrijk dieet is niet juist.
Artsen zijn verplicht om patiënten volledig te informeren om deze op die manier de mogelijkheid te geven om op basis hiervan een weloverwogen beslissing te kunnen nemen.
Er is tientallen jaren ervaring mee opgedaan, er zijn voldoende onderzoeken over gepubliceerd en het aantal mensen dat blijvend een WFPB dieet volgen is groter dan diegene die voor de koolhydraatarme weg heeft gekozen.
Laten we de gevolgde strategie in Nederland eens tegen het licht houden en ook openstaan voor een andere koers. Een koers die met één en hetzelfde dieet, een WFPB dieet zonder portie-restricties, veelbelovende resultaten oplevert voor veel meer levensbedreigende chronische ziekten.
Er liggen al draaiboeken klaar om het te kunnen implementeren binnen praktijken maar ook in arbeidsituaties en of andere situaties zoals buurthuizen etc. Deze kunnen zo aangepast en overgenomen worden voor de Nederlandse situatie. Ik denk dan aan de programma's van het Physicians Committe for Responsible Medicine, Het American College for Lifestyle Medicine en het CHIP programma.
* Inmiddels was het boek "Hoe overleef je?" van Dr. Greger, aan het lijstje toegevoegd.
Dit na het versturen van meerdere mails in een half jaar tijd en een kleine reminder aan het feit dat een "Whole Food Plant Based Diet" een remedie is voor diverse "chronische" aandoeningen, zie ook de qoute die dr. Steven Lome mij hierover stuurde.
Het zal mij benieuwen of "Het Gezonde Hartboek" door de vereniging ook nog zal worden vermeld. (Zoals bovenstaand al is vermeld heeft Arts en Leefstijl ervoor gekozen om geen inhoudelijke informatie meer te delen met het algemeen publiek, dus ook geen boekenlijst meer.
Voor een uitgebreid overzicht van goed onderbouwde uitgaves aangaande leefstijl, voeding en gezondheid klik hier.
